De NVvPO beantwoordt jouw vragen over corona

Het corona virus heeft Nederland in zijn greep. Het werk van jou als praktijkondersteuner is in deze tijd een extra belangrijke, maar ook een extra zware taak. Enerzijds is er applaus en waardering, anderzijds wordt er erg veel van je gevraagd. En ondertussen zit je met zorgen over veiligheid en tal van vragen over je werk. Kan ik nog veilig werken? Kan mijn werkgever mij naar huis sturen? Heb ik dan recht op loon? Moet ik vakantiedagen gebruiken? Hoe zit het eigenlijk met werktijdverkorting? Bij de NVvPO komen veel vragen van leden hierover binnen. Onderstaand een overzicht van de meest gestelde vragen en antwoorden over werk en inkomen.

Thuis door minder werk: hoe zit het met loon, vakantieuren, overuren, elders werken?
Wat nu als er minder werk is en je om die reden thuis zit.

Thuiswerken, nuttige invulling?
Kijk allereerst samen met werkgever wat je thuis kunt doen. Is thuis werken mogelijk? Kun je in de praktijk werken met gespreide werktijden? Wellicht kun je in deze periode van minder werk een (online) opleiding volgen. Wellicht kun je werkzaamheden doen, waarvoor bij de normale gang van zaken vaak te weinig tijd is.

Doorbetaling loon?
Of je nu thuis nog wel iets doet of niet, je hebt gewoon recht op doorbetaling van loon. Je kunt niet gedwongen worden uren in te leveren. Dat is in feite een deeltijd ontslag en dat mag niet bij een tijdelijke periode van minder werk.

Vakantieuren opnemen? Later extra uren draaien?
Nee, je kan niet gedwongen worden vakantiedagen op te nemen. De werkgever kan niet eenzijdig bepalen dat je vakantieuren opneemt. Het is ook niet goed mogelijk nu van vakantie te genieten, op de manier zoals je dat graag zou willen. Het is omgekeerd ook niet zo dat je op een later moment, als je wel weer werkt extra uren moet draaien ter compensatie.

Meeruren en overuren
Wel kan het zo zijn dat je een een positief saldo had staan aan meeruren of overuren. Meeruren zijn extra uren bij een parttime dienstverband. Overuren zijn extra gewerkte uren voor zover die meer zijn dan 38 uur per week. Voor de vaststelling van meeruren of overuren wordt gekeken naar het gemiddelde over een periode van drie maanden. En omdat er met een gemiddelde wordt gewerkt, kunnen de overuren of meeruren wegvallen tegen de minder gewerkte uren.

Als je eenmaal weer normaal werkt, nadat je een periode niet of weinig hebt gewerkt, dan ben je niet verplicht overuren te draaien om ‘minder’uren te compenseren. Echter, als je na een periode weinig werken weer overuren zou maken, dan worden deze in de eerste periode nog weggestreept tegen de minder gewerkte uren. Pas wanneer nieuwe overuren niet meer vallen in een periode van drie maanden waarin ook de ‘minder’uren vallen, moeten deze weer worden betaald.

Intrekken vakantie?
Kun je een reeds aangevraagde en goedgekeurde vakantieperiode intrekken? Dat ligt normaal gesproken moeilijk. In deze situatie van corona brengt goed werkgeverschap met zich mee dat de werkgever zich wat coulanter en flexibeler moet opstellen. In beginsel mag een aangevraagde vakantie daarom ingetrokken worden. Dat kan anders liggen als het op hele korte termijn lag en werkgever bijvoorbeeld al een vervanger heeft geregeld die niet meer afgezegd kan worden.

Mag ik tijdelijk elders werken?
Als thuis zit omdat er tijdelijk geen werk voor je is, kan het zijn dat je je op een andere manier wilt inzetten. In de zorg kan dat heel welkom zijn. Meld het wel aan je werkgever. De CAO vereist dat ook. De CAO zegt verder dat het niet onverenigbaar mag zijn met je eigen werk. Als je bijvoorbeeld op willekeurige moment toch nog werk voor je werkgever moet doen, dan kan het niet. Of als de verwachte periode van thuis zitten maar heel kort zal zijn, dan is het niet de bedoeling dat je een verhoogd risico loopt op besmetting met corona. Als je voor langere tijd niet hoeft te werken, en je meldt het bij je werkgever, dan is er ruimte om je elders in te zetten.

Thuis met klachten of door quarantaine: heb ik recht op loon?
Ja. Wanneer je klachten hebt, die wijzen op een mogelijke besmetting met het corona virus, kan het nodig zijn thuis te blijven (zie ook informatie voor professionals).

Je werkgever mag je dan ook verplichten naar huis te gaan en thuis te blijven tot je tenminste 24 uur klachtenvrij bent. Moet je op grond van de geldende normen of de instructie van werkgever thuisblijven, dan heb je recht op doorbetaling van loon. Over de vraag of je in quarantaine moet blijven, geven de websites van GGD en RIVM actuele informatie.

Omdat je recht hebt op doorbetaling van loon, hoef je geen vakantie uren in te leveren. Je hoeft de tijd thuis ook niet op een later moment te compenseren door dan ineens meer te werken.

Thuis, want ik heb geen opvang voor mijn kinderen
Het werk in de zorg is een vitaal, onmisbaar beroep. Kun je opvang van je kinderen niet zelf regelen, dan kun je een beroep doen op noodopvang op school of de kinderopvang. De opvang is kosteloos. Meer informatie hierover vind je hier.

Een werkgever mag ervan uitgaan dat je van de geboden mogelijkheden gebruik maakt en je hebt dus in beginsel geen recht op loon wanneer je ondank de mogelijkheden van kinderopvang daar geen gebruik van maakt en niet komt werken. In situaties van (tijdelijke) overmacht kun je wel een beroep doen op calamiteitenverlof met doorbetaling van loon. Dat is bedoeld voor een korte periode, in dit geval om een alternatieve opvang te regelen. Bij een beroep op calamiteitenverlof mag in deze tijd wel wat extra coulance en flexibiliteit van werkgevers worden verwacht.

Ontslag voor aanvang proeftijd
We kregen de vraag of een werkgever een al gesloten arbeidsovereenkomst mag opzeggen nog voor het moment dat die begonnen is. Als er geen proeftijd overeengekomen is, mag dat niet. Vrijwel altijd zal er wel een proeftijd in het contract staan. Dan ligt het lastiger. In de rechtspraak is beslist dat de werkgever ook voor aanvang van de proeftijd het contract kan opzeggen. Je kunt dus geen indiensttreding afdwingen.

Daarmee is nog niet alles gezegd. In de rechtspraak is ook bepaald dat een op zich geldige opzegging van het contract een werkgever toch onrechtmatig kan zijn. De werkgever kan dan verplicht zijn geleden schade te vergoeden. Het zal dan met name gaan om gederfd inkomen over een redelijke periode. Of daar reden toe is, verschilt per situatie. Omdat we in zo’n unieke situatie leven, is niet goed te zeggen hoe de rechtspraak dit soort situaties zou beoordelen.

Wat mij betreft kan er in deze situatie zeker reden zijn voor een schadevergoeding. Een werkgever is verplicht om de reden voor beëindiging op papier te zetten. Vraag daarnaar. Als het gaat om minder werk door de corona crisis, kan het onrechtmatig zijn om de arbeidsovereenkomst niet van start te laten gaan. Juist omdat er allerlei ondersteuningsmaatregelen zijn vanuit de overheid voor de werkgevers. Juist omdat er subsidie is voor de loonkosten. Als je weinig tot geen schade hebt geleden, ligt het anders, maar als je een andere baan hebt opgezegd, of als je een contract voor kinderopvang bent aangegaan, dan kan er zeker reden zijn voor een compensatie voor dergelijke schadeposten.

Ontslag tijdens proeftijd
Het is lastiger wanneer een werkgever niets zegt en je gewoon laat beginnen met je werk en dan tijdens de proeftijd opzegt. Er mag uiteraard geen sprake zijn van discriminatie, maar verder gelden weinig beperkingen voor een werkgever. Als daarom wordt gevraagd moet de werkgever ook hier de reden van beëindiging op papier zetten. Als dan niets over het functioneren wordt gezegd, maar uitsluitend wordt gezegd dat er door de corona crisis te weinig werk is, zou dat net als zojuist toegelicht tot schadeplichtigheid van werkgever kunnen leiden. Ook hier geldt dus, vraag naar de reden voor de beëindiging van het contract.

Aanpak bij einde rondom proeftijd
Wat kun je doen als de werkgever voor of tijdens proeftijd de arbeidsovereenkomst wil beëindigen?

Probeer in een gesprek de mogelijkheden te bespreken. Eis niet direct een schadevergoeding, maar geef wel aan wat je hebt gedaan om in dienst te kunnen treden, dat je een andere baan hebt opgezegd en wat het verder voor jou betekent. Vraag of werkgever mee wil denken om die gevolgen samen te verzachten. Wijs werkgever op de mogelijkheden om subsidie voor de loonkosten te krijgen en de andere overheidsmaatregelen. Kijk of je de periode van weinig werk op een zinvolle manier kunt overbruggen.

Overeenkomst voor bepaalde tijd
Een overeenkomst voor bepaalde tijd loopt automatisch af. Deze kan uitdrukkelijk of stilzwijgend verlengd worden. Gebeurt dat niet, dan eindigt de arbeidsovereenkomst. Dat is niet anders door corona.

Thuis als gevolg van minder werk door corona
Het kan zijn dat juist voor jouw functie minder werk is. Niet dringende zorgtaken worden minder of voorlopig niet meer verricht. De huisartsenverenigingen (LHV, INeen en VPHuisartsen) hebben afspraken gemaakt met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de zorgverzekeraars over een pakket aan financiële maatregelen voor de huisartsen. Dit moet de continuïteit de huisartsenpraktijken- en posten in de bedrijfsvoering borgen. Huisartsen worden opgeroepen om detacherings- en waarnemingscontracten niet op te zeggen. Hiervoor is geen reden gezien de gemaakte afspraken. Momenteel wordt nog er nog overleg gevoerd over een verder invulling van de compensatie voor de huisartsen.

Kan ik als gevolg van het corona virus ontslagen worden?
Als er sprake is van geen of minder werk voor praktijkondersteuners, zal dat naar verwachting tijdelijk zijn. Dan is geen ontslag mogelijk, omdat verminderd werkaanbod slechts tijdelijk is en binnen een half jaar waarschijnlijk weer genormaliseerd zal zijn. Bovendien zijn voor deze situatie door de huisartsenverenigingen juist financiële afspraken gemaakt met de NZa en de zorgverzekeraars.

Ondersteuningsmaatregelen zelfstandige POH
Ook zelfstandige praktijkondersteuner kunnen getroffen zijn en geen of minder werk krijgen. Het kabinet heeft op 17 maart 2020 een pakket aan steunmaatregelen ingevoerd, waar ook de zelfstandige praktijkondersteuner gebruik van kan maken.

• Uitstel van belasting kan eenvoudig aangevraagd worden. Bewijsmateriaal is niet direct nodig. Geen verzuimboetes bij late betaling en invorderingsrente tijdelijk naar bijna 0%.
• ZZP-bijstand: inkomensondersteuning via snelle procedure, maximaal €1.500,- voor getrouwde of samenwonende partners en € 1.050,- voor alleenstaanden of alleenstaande ouders. Ondersteuning geldt voor drie maanden. Het is een gift, dus geen partner- of vermogenstoets en ook geen terugbetalingsverplichting.
• Versnelde procedure ook voor aanvraag van een lening voor bedrijfskapitaal (max. € 10.157,-). Lage rente en mogelijkheid van uitgestelde aflossing.
• Een aantal banken geven uitstel op aflossing van leningen. Het gaat daarbij om ABN AMRO, ING, Rabobank, de Volksbank en Triodos bank.

Meer informatie vind je hier.

Stages en corona

Uitstel of annulering stage? Mag dat?
Als je stage niet begint of wordt onderbroken en uitgesteld, is dat een hele nare onderbreking van je studieverloop. Je zit in onzekerheid over wanneer je alsnog je stage kunt doen. Toch ligt het met stages anders dan een arbeidsovereenkomst. Hier weegt het belang van veiligheid en de voorkoming van verspreiding van corona zwaarder. Een werkgever mag daarom besluiten dat stages worden opgeschort.

Stagevergoeding bij opschorting of uitstel
Een stagevergoeding stopt dan ook. Het lijkt wel redelijk dat de stagevergoeding nog een week of twee wordt doorbetaald, nadat de stage is opgeschort. In de CAO is bepaald dat een stagiaire bij ziekte nog twee weken doorbetaald krijgt. Over de huidige situatie is niets afgesproken, maar het lijkt ons redelijk deze regeling ook hiertoe te passen.

Een stagevergoeding over de periode dat je ook daadwerkelijk stage hebt gelopen, hoef je natuurlijk niet in te leveren.

Heb ik recht op een stageplek zodra dat weer kan?
De stageovereenkomst is gesloten met het oog op deze periode. Als er weer ruimte is voor de stage, en de stageovereenkomst is nog lang niet verstreken, dan zou je de resterende duur van de stage nog kunnen afronden. Of dat nog zinvol is met het oog op de inhoud van de stage, zal per situatie verschillen.

Als de looptijd van de overeenkomst is verstreken, dan ligt het minder duidelijk. Afdwingen kan in beginsel niet. Maar er is ook nog zoiets als de redelijkheid. Je ligt in elk geval wel een duidelijke streep voor op een andere kandidaat.

Ik moet nu zelfstandig zaken oppakken die ik nog niet kan
Tijdens een stage werk je onder begeleiding. Dat is niet voor niets. Het leeraspect staat centraal. De stage is onderdeel van een opleiding. De situatie rondom corona kan leiden tot uitval van bepaalde medewerkers, maar dat mag er niet toe leiden dat een stagiaire ineens wordt ingezet om allerlei werkzaamheden zelfstandig op te pakken. Dan leer je niets meer omdat er geen begeleiding is. Bovendien, als je zelfstandig zaken moet oppakken waar je nog niet voor bent opgeleid, dan kunnen er ongelukken gebeuren. Doe dat niet. Bespreek het met je werkgever. Als dat lastig is, zoek dan een collega, en bespreek het eerst daarmee. Misschien is er een stagebegeleider bij de opleidingsinstelling die kan helpen.

Veilige werkplek
Nederland heeft nu meer dan ooit de zorg nodig, heeft jou nodig. Maar je moet wel veilig kunnen werken. Je werkgever is verplicht een veilige werkomgeving te bieden. Tal van preventie maatregelen moeten getroffen worden. Ook moeten er voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen zijn. Het kan soms nodig zijn patiënten met luchtwegproblemen te scheiden van andere patiënten. Waar mogelijk moet gewerkt worden met een telefonisch spreekuur. Denk ook aan de inzet van digitale middelen, zoals bijvoorbeeld beeldbellen (gebruik bij voorkeur de applicaties die speciaal voor de zorg zijn gemaakt, want die zijn AVG-proof).

Het kan zijn dat er op enig moment geen sprake meer is van een veilige werkplek. Ook kan het zijn dat je door persoonlijke omstandigheden (bijv. een bestaande luchtwegaandoening) een te groot risico loopt. Dan is het belangrijk met werkgever te overleggen over extra voorzorgsmaatregelen. Is dat niet mogelijk en het risico te groot, dan kan het beter zijn thuis te blijven en, waar mogelijk, vanuit huis te werken. Probeer het bespreekbaar te maken. Praat met collega’s en je werkgever. Zorg ook voor jezelf en doe dat niet alleen.

Verder wijzen wij graag op de volgende links
Het testbeleid voor de huisartsenpraktijk
Telefonische triage in verband met corona
Persoonlijke beschermingsmiddelen (buiten ziekenhuis)
PBM in de huisartsenpraktijk
Covid richtlijnen RIVM
Preventiebeleid RIVM bij risicogroepen
Werknemers en buitenlandse reisadviezen op website LHV